HỒN QUÊ
Tình cờ tôi nghe
được những giai điệu thật vui tươi do một tốp ca thể hiện trong bài hát: “Tết
Quê Em” của nhạc sĩ Từ Huy trên chuyến xe đò từ Cần Thơ về Rạch Giá. Bài hát đã
làm cho bầu khí trên xe trở nên nhộn nhịp, ồn ào:
“Tết
tết tết tết đến rồi!
Tết tết tết tết đến rồi!
Tết tết tết tết đến rồi!
Tết
đến trong tim mọi người!..”
Nhưng Tết là gì? Mà
kiều bào ở hải ngoại, hàng năm có hàng trăm ngàn người đã vượt cả nửa vòng trái
đất (20.000km) chẳng quản tốn phí; hàng triệu người trong nước từ học sinh,
sinh viên, đến công nhân viên chức ở các thành phó lớn, có khi đã phải đi bộ
hàng trăm km; đi xe hai bánh cả ngàn cây số; đặt vé xe đò, xe lửa, vé máy bay
cả mấy tháng trước để có một chỗ “về quê ăn tết”.
Quả thật, Tết từ bao
đời đã là ngày hội lớn truyền thống, thiêng liêng, huyền diệu bất tử đã ở trong
tim, trong máu, trong xương thịt của mỗi người Việt Nam. Và đặc biệt là với
những người tha hương.
Ta cùng tìm hiểu
một đôi nét về Tết.
Nguồn gốc Tết
Tết còn được gọi đầy
đủ hơn là Tết cả, Tết ta, Tết Âm lịch, Tết truyền thống, Tết nguyên đán. Còn
chữ Tết chính là chữ tiết “Thời tiết”; chữ “nguyên” là khởi đầu; chữ “đán” là
buổi ban mai. Vậy, Tết nguyên đán là tiết trời bắt đầu buổi ban mai ngày đầu
tiên mùa xuân của năm mới, theo sự vận hành của trời đất, có bốn mùa trong một
năm: Xuân -Hạ -Thu -Đông.
Tết đã có từ đời
Tam Hoàng, Ngũ Đế bên Trung Quốc cách nay cả gần 5000 năm. Còn ở Việt Nam Tết
đã có từ đời Lý, Trần, Lê cách nay cả 10 thế kỷ.
Tết Nguyên đán là
ngày lễ lớn nhất trong năm, không chỉ riêng đối với người Việt, mà nó còn là
ngày lễ quan trọng nhất trong năm của nhiều nước Châu Á như: Trung Quốc, Mông
Cổ, Singapore, Bán đảo Triều Tiên... Tết nguyên đán, đánh dấu kết thúc một mùa
đông lạnh lẽo, và khởi đầu cho một mùa xuân, với những chồi non đâm tược cùng
muôn sắc hoa rộ nở, đặc biệt ở Việt Nam là hoa đào miền Bắc, hoa mai miền Nam
mang lại bao hy vọng an lành, tốt đẹp, may mắm và được mùa trong năm mới. Đó
chính là mong ước của người dân, những nước thường coi nông nghiệp là nghề
chính.
Trong khi đó, Tết
nguyên đán không được các nước phương Tây quan tâm. Các nước phương Tây họ tổ
chức mừng Tết Dương lịch thật long trọng hoành tráng. Ngược lại, người Châu Á,
cũng như Việt Nam chưa chú trọng nhiều đến Tết Dương lịch. Dù ngày nay đã hội
nhập sâu, nhưng Đông vẫn là Đông, Tây vẫn là Tây.
Giao thừa, giây
phút thiêng liêng
Thời khắc linh
thiêng của Tết nguyên dán diễn ra trong giữa đêm ba mươi, đêm mà trời đất giao
hoà, kết duyên để tiễn đưa năm cũ, và tiếp nhận năm mới. Đó chính là giây phút
Giao thừa thiêng liêng huyền diệu của ngày Tết. Giây phút mà thi sĩ Hàn Mạc Tử
đã thốt lên: “Giây phút thiêng liêng đã khởi đầu”. Các gia đình theo đạo Công
Giáo thường chờ đón giây phút thiêng liêng Giao thừa để đọc kinh cầu nguyện,
cúi đầu cảm tạ Chúa: “Cúi xin Đấng tạo thành trời đất, xuống cho đoàn con muôn
ngàn phúc cả từ núi Sion” (Thánh Vịnh 133,3) và gia đình cùng cảm tạ Chúa trong
Thánh lễ Giao thừa linh thiêng đó: “Trong giờ phút Giao thừa này, chúng con
hướng tâm hồn lên Chúa. Cúi xin Chúa rộng ban cho chúng con một năm dồi dào
phúc lộc, và đầy lòng hăng hái làm việc lành để tôn vinh Danh Chúa” (Ca
nhập lễ đêm Giao thừa).
Tết, lễ hội truyền
thống thiêng liêng của dân tộc
Tết là một lễ hội
truyền thống của dân tộc, đầy tính nhân văn cao đẹp. Đây là dịp để mọi người
nhớ đến Trời đất, cảm tạ đất Trời đã ban cho một năm 365 ngày bình an, may
lành, và để cầu Trời đất, ban cho một năm mới mưa thuận gió hoà, được mùa, mọi
người mạnh khoẻ, gia đình hạnh phúc.
Tết còn là một dịp
tốt, thuận lợi để ta tỏ lòng tôn kính thăm viếng, báo hiếu tổ tiên ông bà, cha
mẹ nội ngoại, bà con chú bác cậu dì, thầy cô và thân hữu: “Mùng một tết cha,
mùng hai tết mẹ, mùng ba tết thầy”.
Tết với Giáo hội
Công Giáo.
Giáo hội Công Giáo
luôn xác tín và loan báo đến muôn dân là chính Thiên Chúa mới là Vua vũ trụ
muôn loài, Ngài là chủ của thời gian, là chủ vận hành của trời đất vũ trụ, là
chủ cuộc sống của chúng ta và muôn loài. Vì thế, mỗi ngày trong ba ngày Tết đều
mang một ý nghĩa trong đại. Mồng một Tết, nơi mỗi giáo xứ dâng lễ cầu bình an
cho năm mới. Trong Thánh lễ đầu năm, nơi các nhà thờ, thường có lệ hái lộc xuân
là những câu trích trong Kinh Thánh, như nhắc nhở mỗi gia đình cần sống và làm
những gì trong năm mới để hợp ý Chúa; mồng hai Tết Giáo hội dâng lễ kính nhớ tổ
tiên và ông bà cha mẹ, thường được tổ chức dâng lễ nơi nghĩa trang của giáo xứ;
mồng ba Tết Giáo hội dâng lễ thánh hoá công ăn việc làm, còn gọi là lễ cầu mùa
nơi vùng nông thôn.
Về quê ăn tết
Về quê ăn Tết là
một cụm từ không biết đã có từ bao giờ, nhưng hiện nay nó đã trở thành một câu
nói cửa miệng, của mọi người mỗi dịp xuân về, Tết đến.
Về quê ăn tết là để
tận hưởng, để cảm nhận đầy đủ nhất, thắm thiết nhất, đầm ấm nhất cái hương vị
ngọt ngào trìu mến thân thương, trữ tình đầy tính nhân văn của quê hương, nơi
chôn rau cắt rốn của tổ tiên, ông cha ta từ bao đời nay, cả về tinh thần, cũng
như hương vị lương thực đặc trưng của ngày Tết, dù đó chỉ là: “Thịt mỡ dưa hành
câu đối đỏ/ Cây nêu tràng pháo bánh chưng xanh” (Câu đối Tết).
Về quê ăn tết là để
sống lại những phút giây ngọt ngào thơ mộng thần tiên thân thương của tuổi thơ
bên bạn bè, bên gia đình…
“Ai bảo chăn trâu là khổ
Chăn trâu sướng lắm chứ
Ngồi mình trâu phất ngọn cờ lau
Và miệng hát nghêu ngao
Vui thú không quên học đâu
Nằm đồi non gió mát
Cất tiếng theo tiếng lúa đang reo
Em đánh vần thật mau…
Khoai vùi bếp nóng ngon hơn là vần… ”.
(Em bé quê của Pham
Duy)
Về quê ăn tết, là
để chia vui sẻ ngót với gia đình sau 365 ngày xa cách, để sống lại những phút
giây đoàn tụ gia đình. Điều nay được diễn tả đầy cảm xúc, trữ tình ngập tràn
hình ảnh thân thương qua bài thơ: Tết đoàn tụ của nhà thơ Cao Gia An:
“Con đi cả năm Tết
mới về một bận
Náo nức giữa lòng giây phút đoàn viên
Nhà mình nghèo bao
sóng gió ngả nghiêng
Tụi con lớn lên anh
em mỗi người một ngả
Có những buổi nơi
quê người xứ lạ
Con nhớ cháy lòng
mùi rơm rạ tinh nguyên
Nhớ khói lam chiều
bên sườn núi nghiêng nghiêng
Nhớ cánh đồng xa
nhập nhoà bóng Mẹ…
Tạ ơn Chúa giữa bao
đổi thay, thăng trầm loạn lạc
Vẫn có gia đình là
tổ ấm đời con”
(Trích trong bài
thơ Tết đoàn viên của Cao Gia An Sj).
Có lẽ, những điều
nêu trên chỉ mới nói lên được một phần trăm, phần ngàn những điều đáng nói
trong ngày Tết truyền thống của dân tộc. Nhưng nó đã nói lên được phần nào
những giá trị tinh thần, hồn thiêng của quê hương, hồn thiêng của miền quê, nơi
có những “Bà mẹ quê”, những ông bố một nắng hai sương, lưng còng gối mỏi mòn
mỏi đợi con về đoàn viên trong ba ngày Tết thiêng liêng. Đó là những tinh tuý
vô giá của quê hương làm sao ta không nhớ không thương! Đúng như nhà thơ Đỗ
Trung Quân đã mô tả:
“Quê hương mỗi
người chỉ một
Như chỉ một Mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người”
Tôi nghĩ, Tết chính
là cái hồn, cái bất tử của quê hương của dân tộc của đất nứơc mãi mãi ở trong
tim mỗi người dân Việt chúng ta từ bao đời nay.
“Tết tết tết tết
đến rôi!
Tết đến trong tim
mọi người”
.,.
Inhaxiô Đặng Phúc Minh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét